- Konu Başlıkları
- Hayatı: İstanbul’dan NASA’ya Uzanan Bilim Yolculuğu
- CERN ve Niels Bohr Enstitüsü: Avrupa’da Bir Başlangıç
- Harvard ve Princeton Yılları: Astrofiziğin Derinliklerine
- Kara Deliklerin Görüntüsü: İnsanlığın Evrene Bakışı Değişti
- NASA ve Arizona Üniversitesi: Bilimin İki Ucu
- Bilimi Topluma Taşımak: Popüler Yayınlar ve Bilim İletişimi
- Uluslararası Ödüller ve Akademik Onurlar
- Feryal Özel’in Mirası: Gökyüzüne Açılan Bir Türk İmzası
Kapak Fotoğrafı Kaynak: Bilim Akademisi
İnsanlık, var olduğundan beri gökyüzüne bakıp evrenin en derin sırlarını merak etmiştir. Bu sırlardan belki de en gizemlisi, en korkutucusu ve en büyüleyicisi, ışığın bile kaçamadığı o kozmik devler: kara delikler. Yıllarca sadece teorik bir kavram, Einstein'ın denklemlerinde bir olasılık olarak kalan bu cisimler, artık gözlemlenebilir bir gerçekliğe dönüştü. Bu tarihi dönüşümün arkasındaki beyin takımında ise bir Türk bilim insanı, bir astrofizikçi var: Prof. Dr. Feryal Özel.
Kara deliklerin görüntülenmesi, nötron yıldızlarının yapısı ve evrenin en yoğun bölgelerinin fiziksel doğası üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Prof. Dr. Feryal Özel, modern astrofiziğin en etkili isimlerinden biridir.
Kendine özgü araştırma disiplini, NASA’daki görevleri ve bilim iletişimi konusundaki etkinliğiyle hem bilim dünyasında hem de kamuoyunda saygı görmektedir.
Fotoğraf Kaynak: AA
Hayatı: İstanbul’dan NASA’ya Uzanan Bilim Yolculuğu
Feryal Özel, 27 Mayıs 1975 tarihinde İstanbul’da, doktor bir anne ve babanın çocuğu olarak dünyaya geldi.
Üsküdar Amerikan Lisesi mezunu olan Özel, lise yıllarından itibaren fizik ve matematiğe özel bir ilgi duydu.
1992–1995 yılları arasında Columbia Üniversitesi’nde Fizik ve Uygulamalı Matematik eğitimi aldı ve okulunu ikincilikle bitirerek “Yüksek Onur Derecesi” kazandı.
CERN ve Niels Bohr Enstitüsü: Avrupa’da Bir Başlangıç
Lisans eğitiminin ardından Avrupa’da araştırmalarına devam eden Özel, bir yıl boyunca hem CERN (Cenevre) hem de Niels Bohr Enstitüsü (Kopenhag)'nde çalıştı. Bu dönemde teorik fiziğin temel taşlarını yerinde gözlemleme ve yüksek enerji fiziği üzerine deneysel çalışma fırsatı buldu. Fizik yüksek lisansını burada tamamladıktan sonra akademik kariyerine yön verecek asıl adımı attı: Amerika’ya dönüş.
Harvard ve Princeton Yılları: Astrofiziğin Derinliklerine
Feryal Özel, Harvard Üniversitesi Astrofizik Doktora Programı’na kabul edildi ve 2002 yılında doktorasını tamamladı. Doktora tezi nötron yıldızlarının yoğunluk yapısı ve manyetik alan modelleri üzerineydi.
Aynı dönemde astrofizikçi Demetrios Psaltis ile evlendi; çiftin Deniz ve Selin adında iki kız çocukları oldu.
2002–2005 yılları arasında Princeton İleri Araştırmalar Enstitüsü'nde Hubble Doktora Sonrası Bursu ile araştırmalar yürüttü. Bu süreçte nötron yıldızları, kara delikler ve manyetarlar üzerine yaptığı çalışmalarıyla uluslararası tanınırlık kazandı. 2003 yılında “Dünyanın En Büyük Fikirleri” (Big Ideas) listesine dahil edilerek, dönemin önde gelen bilim insanları arasında gösterildi.
Fotoğraf Kaynak: Georgia Tech
Kara Deliklerin Görüntüsü: İnsanlığın Evrene Bakışı Değişti
Özel’in başında bulunduğu Event Horizon Telescope (EHT) projesi kapsamında, kara deliklerin doğrudan görüntülenmesine yönelik modelleme çalışmalarını yürüttü. 2019 yılında, ekibinin geliştirdiği Modelleme ve Analiz Çalışma Grubu, farklı teleskoplardan toplanan milyonlarca veriyi birleştirerek tarihte ilk kez bir kara deliğin fotoğrafını ortaya çıkardı.
Bu başarı, Albert Einstein’ın Görelilik Teorisi’nde öngörülmüş ancak gözlemlenememiş kara deliklerin varlığını görsel olarak kanıtlayan bilimsel bir dönüm noktası oldu.
NASA ve Arizona Üniversitesi: Bilimin İki Ucu
2001 yılından bu yana NASA’da görev yapan Feryal Özel, aynı zamanda Arizona Üniversitesi Astronomi ve Astrofizik Bölümü'nde öğretim üyesidir. Kara delikler, nötron yıldızları ve kompakt cisimlerin fiziksel modelleri üzerine çalışmaktadır. Araştırmaları, evrendeki yüksek yoğunluklu yapıların davranışını anlamaya ve genel görelilik teorisinin sınırlarını test etmeye yöneliktir.
Bilimi Topluma Taşımak: Popüler Yayınlar ve Bilim İletişimi
Feryal Özel, yalnızca akademide değil, bilim iletişimi alanında da aktif bir isimdir. Bilimsel konuları kamuoyuna anlaşılır biçimde aktarmayı amaçlayan yazılar ve belgesellerde yer almaktadır.
PBS, History Channel ve CNN gibi uluslararası kanallarda yayınlanan programlarda sık sık yer almakta, evrenin yapısını ve bilimin yöntemlerini geniş kitlelere anlatmaktadır.
Ayrıca Bilim Akademisi üyesi olan Özel, Türkiye’de bilimsel düşüncenin gelişimi ve genç kadınların akademiye katılımı için çeşitli projelere destek vermektedir.
Uluslararası Ödüller ve Akademik Onurlar
Feryal Özel, uluslararası düzeyde çok sayıda ödül ve üyelikle onurlandırılmıştır:
- Amerikan Fizik Derneği Onur Üyeliği (2015)
- Türkiye Bilim Akademisi (TÜBA) Üyeliği (2013)
- Maria Goeppert Mayer Ödülü, Amerikan Fizik Derneği
- Harvard Radcliffe Enstitüsü Bursu
- Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Miller Enstitüsü Onursal Profesörlüğü
- ODTÜ Üstün Hizmet Ödülü (Son yıllarda)
Bu ödüller, Özel’in hem akademik hem de liderlik düzeyindeki başarısının uluslararası ölçekte kabul gördüğünü göstermektedir.
Fotoğraf Kaynak: Bilim Akademisi
Feryal Özel’in Mirası: Gökyüzüne Açılan Bir Türk İmzası
Feryal Özel'in mirası, gelecekte de etkisini sürdürecek çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Bilimsel mirası, Einstein'ın teorilerini evrenin en ekstrem koşullarında test ederek insanlığın evren anlayışını bir adım öteye taşıması ve bir kara deliğin "görülmesini" sağlayan teorik altyapıyı inşa etmesidir. Ancak belki de daha kalıcı olan mirası, kültürel ve toplumsal mirasıdır. Gökyüzündeki en karanlık nesnelere ışık tutarken, aynı zamanda zihinlerdeki ön yargıları da aydınlatmıştır. Feryal Özel, gökyüzüne atılmış parlak bir Türk imzası olarak, bilimin ve merakın peşinden giden gelecek nesillere yol göstermeye devam edecektir.
